مقالات, نورپردازی و روشنایی

آشنایی با 4 پارامتر مهم نورپردازی

هدف از این مقاله آشنایی شما با مباحث پایه نور و یکاهای آن است. همانطور که برای هرچیزی مانند متر برای طول، گرم و کیلوگرم برای وزن و … واحد و یکایی داریم، در بحث نور هم این یکاها وجود دارند اما کمتر شناخته شدند. در نورپردازی 4 مفهوم پایه داریم که عبارتند از :

  • تفاوت‌های زیادی بین luminous flux (شار نوری)
  • luminous intensity (شدت نور)
  • illuminance (شدت روشنایی)
  • luminance (درخشندگی)

این 4 پارامتر مهم نور پردازی تفاوت زیادی دارند که به ترتیب هر کدام را به ساده ترین شکل ممکن توضیح می‌دهیم.

شارنوری، شدت نوری، شدت روشنایی، درخشندگی
توضیح ساده تفاوت شارنوری ، شدت نور، شدت روشنایی و درخشندگی

شار نوری (Luminous flux)

اولین و مهم‌ترین مفهوم نورپردازی شار نوری است که که با نام دیگر جریان نور نیز شناخته می‌شود. این مفهوم به امواج نوری گفته می‌شود که یک منبع روشنایی از خود ساطع می‌کند گفته می‌شود. شارنوری را با علامت ϕ (فی) نمایش واحد آن لومن (Lm) می‌نامیم.

شار نوری (لومن)
شارنوری با واحد لومن

شار نوری بخاطر اینکه یک سنجه مهم در میزان نوردهی یک منبع نور است اکثر تولید کنندگان برروی بسته بندی محصول، آن را درج می‌کنند. در زیر جدول شار نوری برخی از چراغ پارس شعاع توس را مشاهده می‌فرمایید.

توان شار نوری (لومن)
7450
9650
12960
181600
302800
423700
جدول شارنوری چراغ سولاریس پارس شعاع توس

شدت نور (Luminous Intensity)

در تعاریف پایه علم نورپردازی و کمیت‌های روشنایی، شدت نور عبارت است ازمقدار شار نوری که در قسمتی از فضا و در جهت معینی ( نه در تمام جهات) از منبع نور ساطع می شود. به زبان ساده‌تر می‌توان آن را مقدار قدرت نور یک منبع نور بیان کرد. واحد این مفهوم شمع یا کاندلا (Cd) است.

چیدمان منبع نور در چراغ LED تاثیر مستقیمی در شدت نور دارد، همانطور که در ویژگی‎‌های محصولات مشاهده می‌کنید، چیدمان چیپ دو مدل 1-دورنور (EdgeLight) 2-پشت‌نور(BackLight) دارد، بطور خلاصه چراغ‎‌های پشت نور نور را مستقیم ساطع می‌کنند و شدت نوری بیشتری دارند.

منبع نوریشار نوری(Lm) φlumزاویه (2θ)نیم زاویه (θ)زاویه فضایی(sr) Ωشدت نور (Lm/sr=cd)
شمع12.6360180 1
لامپ 100وات رشته‌ای1700360180 135
لامپ 100وات رشته‌ای با رفلکتور 180° 170018090 271
لامپ 100وات رشته‌ای با رفلکتور 36° 170036 18 0.30755528
شدت نور در شرایط مختلف

شدت روشنایی (IL luminance)

مقدار جريان نوری كه بر واحد سطح تابيده می‌شود را شدت روشنایی می‌نامیم که در کمیت‌های نورپردازی واحد آن لوکس (LUX) است و با علامت E نمایش داده می‌شود. شدت روشنایی سطوح توسط دستگاه لوکس متر اندازه گیری می‌شود. به زبان ساده‌تر مقدار شارنوری که بر یک مترمربع ساطع می‌شود شارنوری نامیده می‌شود.

درخشندگی در نورپردازی (luminance)

از دیگر کمیت های بسیار پر اهمیت نورپردازی، شدت نوری است كه از واحد سطح یک منبع روشنایی ساطع یا از سطوح بازتابش می گردد و به چشم انسان می رسد؛ به بیانی ساده تر، نوری که از منبع نوری خارج می شود بخشی از آن مستقیما به چشم ما می رسد و بخشی بعد از برخورد به سطوح منعکس شده (میزان انعکاس بسته به ضریب بازتابش متغیر است) و توسط چشم دیده می شود به این مفهوم درخشندگی گویند. واحد آن کاندلا بر مترمربع است (Cd/m2 ) که به آن نیت (Nit) هم گفته می شود. قابل ذکر است که اگر دو منبع نوري با ابعاد مختلف داشته باشيم كه شدت نور يكساني داشته باشند، منبع نور كوچكتردرخشانتر به نظر خواهد رسيد؛ همچنین نور تابيده شده به سطوح مختلف، هرچه اين سطوح براقتر باشند، مقدار نور بيشتري به چشم منعكس شده و سطوح براقتر به نظر ميرسند. در موردسطوح روشن شده، ميزان نوري كه از آن سطوح به چشم ما مي تابد با ضريب انعكاس سطح وميزان شدت روشنايي آن، متناسب است؛ بديهي است هرچه ضريب انعكاس بالاتر باشد ميزان درخشندگي بيشتر خواهد بود.انتخاب یا محاسبه ی نادرست میزان درخشندگی می تواند اثر منفی بر روی چشم انسان بگذارد.

بطور كلي در این کمیت روشنایی دیدن اشياء (بدون تفکیک رنگ) در درخشندگي حداقل 01/0 کاندلا بر مترمربع مقدور است (ديد شب)، اما در محدوده درخشندگي بين 01/0 تا 3 كاندلا برمتر مربع ديد برخي رنگهاي تيره امكان پذيرمي گردد؛ ولي در درخشندگي بالاتر از 3 كاندلا برمترمربع تشخيص رنگ بطور كامل امكان پذير می‌گردد. بيشترين ميزان درخشندگی قابل تحمل براي چشم انسان در حين ديد مستقيم، حدودا 7500 كاندلا بر متر مربع است. خيرگي يكي از اصطلاحات و صدمات رایج در انجام فعاليتهاي بصري است كه از افزايش مفرط روشنايي در ميدان بصري افراد بوجود مي آيد و معمولا از دو طريق آزار چشمي و محدوديت فعاليت، باعث اختلال در كار مي شود. مثلا درخشندگی خورشید 109 * 2 کاندلا بر مترمربع و لامپ رشته ای 100 وات 105 * 5 کاندلا بر مترمربع است ؛ بنابراین می تواند خیرگی ایجاد کرده و باعث صدمه به ساختار فیزیولوژیک چشم می شود. بنابراين توصيه مي گردد كه با راهکارهایی مثل کاهش شدت روشنایی روی سطوح با خارج کردن از محدوده‌ی دید مستقیم (محدوده زاويه اي °45 ) و یا استفاده از سطوحی با ضریب بازتابش پایین خیرگی کنترل شود.

2 دیدگاه در “آشنایی با 4 پارامتر مهم نورپردازی

  1. علی آژده گفت:

    سلام برای نور پردازی یک سالن آرایشگاه مردانه یک فضای ۶ متری و یک فضای ۲۴ متری چند پنل بوردلایت سقفی توکار ۵۰ وات ۶۰در ۶۰ لازم هست لطف میکنید راهنمایی کنید چون میخواستم سفارش خرید بدم

    1. 0 مدیر فروشگاه گفت:

      سلام!
      لطفا از ماشین حساب برق استفاده فرمایید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *